Genealogia genetyczna – to warto wiedzieć!

5570
genealogia genetyczna

Genealogia genetyczna to dość nowa i ciągle rozwijająca swoją dokładność dziedzina nauki. Dzięki genetyce mamy możliwość wykluczenia osób o tym samym nazwisku z naszego pnia rodowego jako należących do innego rodu pomimo że o tym samym nazwisku.

Genealogia genetyczna

Liczba naturalnych zmian DNA jest proporcjonalna do czasu, w którym zaszły. Służą one za genealogiczne drogowskazy. Żeński chromosom X zawiera materiał genetyczny który jest bardzo zmienny i nie niesie w sobie żadnej historii. Jego znaczenie w genealogii jest znikome. W badaniu pochodzenia istotny jest materiał genetyczny znajdujący się w męskim chromosomie Y, przekazywanym z ojca na syna. Ten typ DNA podczas przekazywania z pokolenia na pokolenie ulega tylko nielicznym mutacjom. Oznacza to że w naturalny sposób występują drobne zmiany pojedynczych markerów wynikające z czynników środowiskowych (np. promieniowanie tła) czy czynników chorobowych. DNA poszczególnych osób nie jest unikalne, DNA o określonym kształcie może posiadać wiele milionów osób ze sobą zupełnie niespokrewnionych. W przypadku genealogii nie chodzi zatem o badanie wszystkich ludzi ponieważ stwierdzenie zgodnej budowy DNA wcale nie oznacza więzów rodzinnych. Genetykę wykorzystujemy w ściśle określonym celu – do potwierdzania przynależności do jednej linii rodowej ale nie do zaprzeczania. Na tym polega genealogia genetyczna.

Potwierdzamy przynależność rodową

Często w wyniku długotrwałych poszukiwań genealogicznych danego nazwiska otrzymujemy kilka drzew obok siebie bez wzajemnych powiązań. Każde z drzew może sięgać kilkaset lat wstecz a jednak nie mają wspólnego korzenia. Nurtuje nas pytanie – czy należą do jednego korzenia? Czy jesteśmy wszyscy kuzynami?

W takim przypadku przeprowadzamy badania genetyczne markerów DNA jednej osobie płci męskiej z każdego z drzew podejrzewanych o wspólne korzenie. Najlepiej jest wybrać osoby jak najbliżej korzenia drzewa (zwykle są najstarsze). Porównujemy wyniki i łatwo zauważymy podobieństwo lub różnice w markerach. Gdy występuje podobieństwo mamy pewność że należymy do tego samego korzenia i mamy tego samego przodka protoplastę rodu. Dzięki temu zyskujemy dodatkową motywację do dalszych poszukiwań oraz zyskujemy połączone siły które mogą szybciej doprowadzić do znalezienia wspólnego korzenia.

Wynik negatywny!

Co oznacza wynik negatywny w przypadku badania różnych linii o tym samym nazwisku? Możliwe są trzy przypadki.

  1. Poszczególne drzewa należą do osobnych rodów i nie są ze sobą w żaden sposób związane. Jest to częsty przypadek gdy dane nazwisko należy do różnych rodów a nawet pieczętuje się różnymi herbami. W tym przypadku porzucamy badanie linii nie należących do naszego rodu i możemy poświęcić więcej czasu na badanie swojej linii.
  2. Fakt zróżnicowanego DNA i różnych markerów może być spowodowanych różnymi powodami innymi niż wcześniej opisana przynależność do różnych rodów. Tymi powodami mogą być dzieci z nieprawego łoża (zdrady małżeńskie, gwałty, dzieci poczęte przed ślubem) oraz adopcje. Tutaj dotykamy drażliwych kwestii. Skoro przodkowie badanych osób dali swoim dzieciom swoje nazwiska to znaczy że zaakceptowali je i prawnie te dzieci stały się częścią rodu. Jeżeli nawet nie w każdym przypadku byli świadomi okoliczności poczęcia dziecka to traktowali je jak własne. Formalnie, prawnie i moralnie linia ze zróżnicowanymi markerami może należeć do tego samego pnia, wywodzić się z tego samego korzenia. My możemy tylko zadumać się nad zawiłością życia i kontynuować poszukiwania genealogiczne nie rozdzielając linii.
  3. Transplantacja organów lub narządów, w tym transfuzja krwi może istotnie wpłynąć na wyniki badania DNA, gdyż nosimy w sobie aż dwa zestawy genów.

Polska doświadczyła wielu nieszczęść – wiele lat życia pod zaborami, brutalne gwałty wojsk niemieckich i rosyjskich na Polkach, trudne losy wojenne były przyczyną wielu tragedii. Przed podjęciem decyzji o badaniach warto dobrze zastanowić się bo może okazać się że to właśnie my mamy inne markery…

Światowa genealogia

genealogia genetyczna

Zlecając badanie DNA możemy zadecydować o zachowaniu wyników w publicznych bazach danych. Naukowcy na podstawie znajomości markerów DNA milionów osób z całego świata grupują markery w grupy charakterystyczne i wspólne dla większej ilości osób zwane haplotypami. Dodatkowo z materiałów archeologicznych odtwarzane są haplotypy sprzed tysięcy lat. W efekcie otrzymujemy mapy „pochodzenia” naszego haplotypu, w jakiej części jesteśmy mongołami, w jakiej arabami, w jakiej żydami a w jakiej skandynawami itd. Takie zobrazowanie stanowi jedynie ciekawostkę.

Jak wygląda badanie?

genealogia genetyczna

Badania DNA są możliwe do przeprowadzenia z dowolnego fragmentu biologicznego, z włosów, skóry, krwi i innych tkanek. Z roku na rok badania stają się coraz tańsze i obejmują coraz większą liczbę markerów. Proces stał się już w pełni zautomatyzowany i najczęściej badaniu poddaje się próbkę śliny (naplutą do pojemniczka lub pobraną z wewnętrznej strony policzka). Zgłaszając się do punktu przeprowadzającego badania otrzymamy zestaw do wymazu z wewnętrznej strony policzka. Zestaw ten (w miarę potrzeby) ośrodek badawczy prześle nam pocztą na nasz adres. Niektóre ośrodki badawcze pozwalają zachować u siebie próbkę na wypadek gdybyśmy kiedyś zdecydowali się na zbadanie większej liczby markerów – wystarczy tylko zapłacić. Ustalony w badaniu DNA profil genetyczny, wyodrębniony z próbki śliny, jest porównywany z wariantami genów charakterystycznych dla danej populacji – są określane haplotypy. Otrzymamy oczywiście wynik badania w postaci cyfrowej. Aby porównać wyniki z innymi trzeba je niejako „wywołać” cyfrowo w celu uzyskania wykresów, służą do tego odpowiednie programy które nie tylko „wywołują” sekwencję DAN ale również porównują koło siebie DNA kilku osób. To znakomicie ułatwia weryfikację przynależności do jednej linii.

Zagrożenia

Genealogia genetyczna i badania DNA to już nie jest zabawa. Poznanie swojej przeszłości może mieć na nas duży wpływ i jest to wpływ nieprzewidywalny. Ostrożność w podejmowaniu decyzji o skłanianiu innych osób do poddania się badaniu jest niezbędna.

Pochodzenie etniczne

Pochodzenie etniczne to jeden z podstawowych wyników jaki otrzymujemy po wykonaniu testu DNA. O korzyściach i zagrożeniach przeczytasz na stronie: Pochodzenie etniczne jako wynik testu DNA

Jaki test DNA wybrać?

Jest wiele firm oferujących wykonanie testów DNA, oferują różne testy, o zróżnicowanej ilości markerów, dostarczają wyników w różnych formatach, które nie zawsze pozwalają na późniejsze skorzystanie z innych narzędzi analizy danych, niektóre firmy oferują możliwość wykonania badania dodatkowych markerów z już otrzymanych próbek, różne firmy korzystają z różnych urządzeń do analizy i mają zróżnicowane profile użytkowników (danych) w swoich bazach. Czy warto badać i siebie i ojca oraz dziadka, czy to ma sens? Czy badać DNA babci? Jest wiele pytań, na które sami sobie nie odpowiemy. Wybór najlepszego rozwiązania nie jest łatwy dla osób dopiero zaczynających swoją przygodę z DNA.

Przegląd testów DNA dostępnych na rynku znajdziesz na stronie: Jaki test DNA? – przegląd testów DNA

Jestem zainteresowany testem DNA!

Wszystkich zainteresowanych wykonaniem testów DNA oraz chcących uzyskać pomoc w wyborze testu, interpretacji uzyskanych wyników oraz osoby chcące podzielić się swoimi doświadczeniami zapraszamy do uczestnictwa w bezpłatnej grupie dyskusyjnej na Facebooku “Genealodzy PL Testy DNA”. Oto link.